Rethink Heritage

ΧΑΡΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΩΝΥΜΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ (1999)

Επικυρώθηκε από τη 12η Γενική Συνέλευση του ICOMOS, στο Μεξικό, τον Οκτώβριο του 1999.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ανώνυμη αρχιτεκτονική κληρονομιά κατέχει κεντρική θέση στην αγάπη και την υπερηφάνεια όλων των λαών. Έχει γίνει αποδεκτή ως ένα χαρακτηριστικό και ελκυστικό προϊόν της κοινωνίας. Εμφανίζεται ανεπίσημη, ωστόσο οργανωμένη. Είναι χρηστική και ταυτόχρονα διαθέτει ενδιαφέρον και ομορφιά. Αποτελεί επίκεντρο της σύγχρονης ζωής και ταυτόχρονα καταγραφή της ιστορίας της κοινωνίας. Αν και είναι έργο του ανθρώπου, είναι επίσης δημιούργημα του χρόνου. Θα ήταν ανάξιο της κληρονομιάς του ανθρώπου αν δε λαμβάνονταν μέριμνα για τη διατήρηση αυτών των παραδοσιακών αρμονιών που αποτελούν τον πυρήνα της ίδιας της ύπαρξης του ανθρώπου.

Η ανώνυμη αρχιτεκτονική κληρονομιά είναι σημαντική, είναι η θεμελιώδης έκφραση του πολιτισμού μιας κοινότητας, της σχέσης της με το έδαφός της και, ταυτόχρονα, η έκφραση της παγκόσμιας πολιτιστικής ποικιλομορφίας.

Η ανώνυμη κληρονομιά είναι ο παραδοσιακός και φυσικός τρόπος με τον οποίο οι κοινότητες στεγάζονται. Είναι μια συνεχής διαδικασία που περιλαμβάνει τις αναγκαίες αλλαγές και τη συνεχή προσαρμογή ως απάντηση στους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς περιορισμούς. Η επιβίωση αυτής της παράδοσης απειλείται παγκοσμίως από τις δυνάμεις της οικονομικής, πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής ομογενοποίησης. Ο τρόπος με τον οποίο μπορούν να αντιμετωπιστούν αυτές οι δυνάμεις είναι ένα θεμελιώδες πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί από τις κοινότητες, αλλά και από τις κυβερνήσεις, τους μελετητές, τους αρχιτέκτονες, τους συντηρητές και από μια διεπιστημονική ομάδα ειδικών.

Λόγω της ομογενοποίησης του πολιτισμού και του παγκόσμιου κοινωνικοοικονομικού μετασχηματισμού, οι ανώνυμες δομές σε όλο τον κόσμο είναι εξαιρετικά ευάλωτες, αντιμετωπίζοντας σοβαρά προβλήματα παλαίωσης, εσωτερικής ισορροπίας και ολοκλήρωσης.

Είναι, επομένως, αναγκαίο, εκτός από τον Χάρτη της Βενετίας, να θεσπιστούν αρχές για τη φροντίδα και την προστασία της ανώνυμης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς μας.

ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

1. Παραδείγματα της ανώνυμης κληρονομιάς μπορούν να αναγνωριστούν από:

α) Έναν τρόπο δόμησης που μοιράζεται η κοινότητα,

β) Έναν αναγνωρίσιμο τοπικό ή περιφερειακό χαρακτήρα που ανταποκρίνεται στο περιβάλλον,

γ) Συνοχή του ύφους, της μορφής και της εμφάνισης ή τη χρήση παραδοσιακά καθιερωμένων τύπων κτιρίων,

δ) Παραδοσιακή τεχνογνωσία στον σχεδιασμό και την κατασκευή που μεταδίδεται άτυπα,

ε) Αποτελεσματική ανταπόκριση σε λειτουργικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς περιορισμούς,

στ) Η αποτελεσματική εφαρμογή παραδοσιακών κατασκευαστικών συστημάτων και τεχνών.

2. Η εκτίμηση και η επιτυχής προστασία της ανώνυμης κληρονομιάς εξαρτώνται από τη συμμετοχή και την υποστήριξη της κοινότητας, τη συνεχή χρήση και τη συντήρηση.

3. Οι κυβερνήσεις και οι αρμόδιες αρχές πρέπει να αναγνωρίζουν το δικαίωμα όλων των κοινοτήτων να διατηρούν τις ζωντανές παραδόσεις τους, να τις προστατεύουν με όλα τα διαθέσιμα νομοθετικά, διοικητικά και οικονομικά μέσα και να τις παραδίδουν στις μελλοντικές γενιές.

ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ

1. Η διατήρηση της ανώνυμης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς πρέπει να πραγματοποιείται με διεπιστημονική τεχνογνωσία, αναγνωρίζοντας παράλληλα το αναπόφευκτο της αλλαγής και της ανάπτυξης και την ανάγκη σεβασμού της καθιερωμένης πολιτιστικής ταυτότητας της κοινότητας.

2. Οι σύγχρονες εργασίες σε ανώνυμα κτίρια, ομάδες και οικισμούς πρέπει να σέβονται τις πολιτιστικές αξίες και τον παραδοσιακό τους χαρακτήρα.

3. Η ανώνυμη αρχιτεκτονική σπάνια αντιπροσωπεύεται από μεμονωμένες κατασκευές και διατηρείται καλύτερα με τη διατήρηση και συντήρηση ομάδων και οικισμών αντιπροσωπευτικού χαρακτήρα, ανά περιοχή.

4. Η ανώνυμη αρχιτεκτονική κληρονομιά αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του πολιτιστικού τοπίου και η σχέση αυτή πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την ανάπτυξη προσεγγίσεων διατήρησης.

5. Η ανώνυμη κληρονομιά περιλαμβάνει όχι μόνο τη φυσική μορφή και το οικοδόμημα των κτιρίων, των κατασκευών και των χώρων, αλλά και τους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιούνται και κατανοούνται, καθώς και τις παραδόσεις και τους άυλους συσχετισμούς που συνδέονται με αυτά.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ

1. Έρευνα και τεκμηρίωση

Κάθε φυσική εργασία σε μια ανώνυμη δομή πρέπει να είναι προσεκτική και να προηγείται πλήρης ανάλυση της μορφής και της δομής της. Το έγγραφο αυτό θα πρέπει να κατατίθεται σε ένα δημόσια προσβάσιμο αρχείο.

2. Τοποθεσία, τοπίο και ομάδες κτιρίων Οι επεμβάσεις σε ανώνυμες δομές θα πρέπει να πραγματοποιούνται με τρόπο που θα σέβεται και θα διατηρεί την ακεραιότητα της τοποθεσίας, τη σχέση με το φυσικό και πολιτιστικό τοπίο και τη σχέση της μιας δομής με την άλλη.

3. Παραδοσιακά οικοδομικά συστήματα Η συνέχεια των παραδοσιακών οικοδομικών συστημάτων και των δεξιοτήτων χειροτεχνίας που συνδέονται με την ανώνυμη αρχιτεκτονική είναι θεμελιώδης για την έκφραση της ανώνυμης αρχιτεκτονικής και απαραίτητη για την επισκευή και αποκατάσταση των δομών αυτών. Οι δεξιότητες αυτές θα πρέπει να διατηρούνται, να καταγράφονται και να μεταδίδονται στις νέες γενιές τεχνιτών και οικοδόμων στο πλαίσιο της εκπαίδευσης και της κατάρτισης.

4. Αντικατάσταση υλικών και μερών Οι μετατροπές που ανταποκρίνονται νόμιμα στις απαιτήσεις της σύγχρονης χρήσης θα πρέπει να πραγματοποιούνται με την εισαγωγή υλικών που διατηρούν τη συνοχή της έκφρασης, της εμφάνισης, της υφής και της μορφής σε όλη τη δομή και τη συνοχή των δομικών υλικών.

5. Προσαρμογή Η προσαρμογή και η επαναχρησιμοποίηση των ανωνύμων δομών θα πρέπει να πραγματοποιείται με τρόπο που θα σέβεται την ακεραιότητα της δομής, τον χαρακτήρα και τη μορφή της, ενώ παράλληλα θα είναι συμβατή με αποδεκτά πρότυπα διαβίωσης. Όπου δεν υπάρχει διακοπή στη συνεχή χρήση των ανωνύμων μορφών, ένας κώδικας δεοντολογίας εντός της κοινότητας μπορεί να χρησιμεύσει ως εργαλείο παρέμβασης.

6. Αλλαγές και αποκατάσταση της περιόδου Οι αλλαγές με την πάροδο του χρόνου θα πρέπει να εκτιμώνται και να κατανοούνται ως σημαντικές πτυχές της ανώνυμης αρχιτεκτονικής. Η συμμόρφωση όλων των τμημάτων ενός κτιρίου σε μια μόνο περίοδο, δε θα είναι συνήθως ο στόχος των εργασιών σε ανώνυμες δομές.

7. Εκπαίδευση Για να διατηρηθούν οι πολιτιστικές αξίες της ανώνυμης έκφρασης, οι κυβερνήσεις, οι αρμόδιες αρχές, οι ομάδες και οι οργανώσεις πρέπει να δώσουν έμφαση στα εξής:

α) Εκπαιδευτικά προγράμματα για τους συντηρητές στις αρχές της ανώνυμης κληρονομιάς,

β) Προγράμματα κατάρτισης για να βοηθηθούν οι κοινότητες στη διατήρηση των παραδοσιακών συστημάτων δόμησης, των υλικών και των δεξιοτήτων χειροτεχνίας,

γ) Προγράμματα πληροφόρησης που βελτιώνουν την ευαισθητοποίηση του κοινού για την ανώνυμη κληρονομιά, ιδίως μεταξύ της νεότερης γενιάς.

δ) Περιφερειακά δίκτυα για την ανώνυμη αρχιτεκτονική για την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και εμπειριών.

CIAV:

Μαδρίτη, 30 Ιανουαρίου 1996.

Ιερουσαλήµ, 28 Μαρτίου 1996.

Mikkeli, 26 Φεβρουαρίου 1998.

Santo Domingo, 26 Αυγούστου 1998.

ICOMOS: Στοκχόλμη, 10 Σεπτεμβρίου 1998.