ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, ΝΑΞΟΣ (ΕΛΛΑΔΑ)
Συντήρηση της Αγίας Κυριακής, Νάξος (Ελλάδα) από το Ίδρυμα Ι.Φ. Κωστόπουλου ή μέσω της ελληνικής οργάνωσης Ελληνική Εταιρεία, με δωρεές από το Ίδρυμα A.G. Levants και τον Αθανάσιο και τη Μαρίνα Μαρτίνου (Βραβείο Europa Nostra 2018)
Στην απονομή του 2018, η κριτική επιτροπή επαίνεσε την ευαισθησία που επιδείχθηκε κατά τη συντήρηση αυτής της δομής, η οποία, μαζί με τις τοιχογραφίες, αντιμετωπίστηκε με απόλυτο σεβασμό. Το συγκεκριμένο μνημείο θεωρείται αντιπροσωπευτικό μιας σημαντικής περιόδου της ευρωπαϊκής σκέψης. Οι προσπάθειες διεθνούς διεπιστημονικής συνεργασίας απέδωσαν εξαιρετικά αποτελέσματα με τη συνεργασία ιδιωτικών και δημόσιων φορέων. Δεδομένου του απομακρυσμένου και μοναδικού φυσικού τοπίου που περιβάλλει το μνημείο, οι δημιουργοί κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες για τη διατήρησή του. Σαν αποτέλεσμα αυτού, αυτό που στην Ευρώπη θεωρείται ένα συχνά παραγνωρισμένο είδος κληρονομιάς έχει λάβει την απαραίτητη προσοχή και αναγνώριση. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το έργο αυτό αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα προς μίμηση, ιδίως στη Νάξο, όπου είναι δυνατόν να βρεθούν δεκάδες ερειπωμένες βυζαντινές εκκλησίες που επίσης χρειάζονται επειγόντως επέμβαση συντήρησης. Οι μοναδικές τοιχογραφίες που βρέθηκαν στη βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Κυριακής χρονολογούνται από τον 8ο ή 9ο αιώνα, κατά τη διάρκεια μιας από τις δύο περιόδους της Εικονομαχίας (726-787 μ.Χ., 813-843 μ.Χ.). Η απομονωμένη αγροτική τοποθεσία αυτής της εκκλησίας ήταν παραμελημένη για χρόνια και το έργο αυτό αποτελεί ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα διεθνούς συνεργασίας εντός της Ευρώπης.
Σύντομη ανάλυση της περίπτωσης:
Πρόκειται για ένα μικρό θρησκευτικό κτίριο αγροτικού χαρακτήρα, αλλά μεγάλης αξίας τόσο για την αρχική του κατάσταση όσο και για τις τοιχογραφίες στο εσωτερικό του. Η αποκατάσταση, η οποία χρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου από ιδιωτικές δωρεές, πραγματοποιήθηκε με τη χρήση παραδοσιακών υλικών και τεχνικών που ήδη υπήρχαν στο κτίριο και εκτελέστηκε από τοπικούς τεχνίτες. Οι ενέργειες που πραγματοποιήθηκαν περιορίστηκαν στον καθαρισμό και τη σταθεροποίηση των υλικών τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, στην επισκευή της οροφής με το ίδιο υλικό και στην αρμολόγηση της τοιχοποιίας. Οι αρχές που εφαρμόστηκαν κατά την αποκατάσταση ήταν η ελάχιστη παρέμβαση (πραγματοποιήθηκαν μόνο οι απαραίτητες ενέργειες για την υλική συντήρηση του κτιρίου και των τοιχογραφιών του), ο σεβασμός της αυθεντικότητας (διατηρήθηκε και συντηρήθηκε κάθε τμήμα του υφιστάμενου κτιρίου και η υλικότητά του), η συμβατότητα των υλικών (χρησιμοποιήθηκαν υλικά που υπήρχαν ήδη στο κτίριο, οπότε δεν υπήρχαν ασυμβατότητες), η δομική συμβατότητα (δεν εισήχθησαν ξένα στοιχεία στην υφιστάμενη δομή), η ανθεκτικότητα (λόγω της χρήσης παραδοσιακών υλικών). Η παρέμβαση σέβεται επίσης τον αγροτικό και ταπεινό χαρακτήρα του κτιρίου.