Rethink Heritage

Polityka zarządzania dziedzictwem w Polsce jest zapisana w „Krajowym programie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami”, uchwalanym przez Radę Ministrów i realizowanym pod nadzorem i kierunkiem Generalnego Inspektora Ochrony Zabytków (sekretarza lub podsekretarza w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego) w ścisłej współpracy z instytucjami odpowiedzialnymi za jego realizację. Rząd krajowy odpowiada za udzielanie informacji prawnej, organizacyjnej i finansowej w zakresie konserwacji, zarządzania i utrzymania dziedzictwa, monitorowanie stanu jego zachowania i użytkowania oraz za realizację zadań ochronnych, obejmujących planowanie terytorialne. Wszystkie te czynności są realizowane przez terenowych Konserwatorów Zabytków, podległych Generalnemu Konserwatorowi Zabytków, pod kontrolą i wsparciem doradczym instytucji szczebla centralnego.

Generalny Konserwator Zabytków odpowiada za opracowywanie i realizację krajowego programu ochrony zabytków, czuwa nad przestrzeganiem ustawy o ochronie zabytków, a także nadzoruje działalność Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków. Wojewódzkich konserwatorów zabytków powołuje wojewoda za zgodą Generalnego Konserwatora Zabytków. Inspektorzy są odpowiedzialni za realizację krajowego programu ochrony i opieki nad dziedzictwem; planowanie wsparcia finansowego dla jego ochrony; prowadzenie rejestru i inwentarza; kontrolowanie prac restauratorskich, konserwatorskich, badawczych i architektonicznych w ewidencjonowanych zabytkach i stanowiskach archeologicznych; kontrolę nad przestrzeganiem ustawy o ochronie zabytków; sporządzanie planów ochrony; oraz upowszechnianie wiedzy i współpraca z organami administracji publicznej. System lokalnych inspektorów funkcjonuje zatem pod nadzorem Generalnego Inspektora. Centralnym organem podlegającym Generalnemu Konserwatorowi Zabytków jest Narodowy Instytut Dziedzictwa, którego zadaniem jest gromadzenie i upowszechnianie informacji o dziedzictwie; ustanawianie i wdrażanie standardów jego ochrony i zachowania; nadzór nad Krajowym Rejestrem; ustanowienie nowych technik dokumentacji badawczej i naukowej oraz wspieranie lokalnych inspektorów; a także nadzór nad okresowymi raportami o polskich obiektach i tych wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO oraz koordynowanie procedury ubiegania się o prezydencki tytuł „Pomnika Historii”.

Ponadto, Narodowy Instytut Muzealnictwa i Zbiorów Publicznych, działający przy Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Kulturowego, zajmuje się opracowywaniem i wdrażaniem krajowej polityki wobec muzeów, służąc im pomocą.

  RAMY PRAWNE

●        Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
●        Rozporządzenie w sprawie znaku informacyjnego umieszczanego na zabytkach ewidencyjnych
●        Dekret o nagrodach za odnalezienie lub znalezienie zabytków lub archiwaliów historycznych
●        Rozporządzenie w sprawie organizacji wojewódzkich urzędów ochrony zabytków
●        Dekret o wywozie zabytków lub dóbr kultury za granicę
●        Dekret o konserwacji, restauracji, robotach budowlanych, konserwacji, badaniach architektonicznych i archeologicznych zabytków wpisanych do rejestru zabytków
●        Dekret o ochronie zabytków w razie konfliktu zbrojnego
●        Dekret o dotacji na badania archeologiczne
●        Rozporządzenie w sprawie krajowego rejestru utraconych dóbr kultury
●        Rozporządzenie w sprawie wzorów dokumentów oceny wskazującej czas powstania zabytku, wyceny zabytku oraz potwierdzenia wwozu zabytku na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

  RATYFIKOWANE KONWENCJE MIĘDZYNARODOWE

Rada Europy:

●        Grenada, ratyfikowana w 2011 r

●        Valletta, ratyfikowana w 1995 r

●        Florencja, ratyfikowana w 2004 r

●        Faro: w toku.

UNESCO:

●             1954, Haga – ochrona dóbr kultury w razie konfliktu zbrojnego, Konwencja i Pierwszy Protokół, ratyfikowane w 1956 r.

●             1970, Paryż – zwalczanie nielegalnego handlu dobrami kultury, ratyfikowany w 1974

●           1972, Paryż – ochrona światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, ratyfikowana w 1976

●             2003, Paryż – ochrona dziedzictwa niematerialnego, ratyfikowana w 2011 roku

●             2005, Paryż – ochrona i promocja różnorodności form wyrazu kulturowego, ratyfikowana w 2007

●             2001, Paryż - Konwencja o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego: w toku

Informacje dotyczące ustawodawstwa oparte są na danych Rady Europy:

https://www.coe.int/en/web/herein-system/poland