Rethink Heritage

Στην Ιταλία, τη γενική ευθύνη για την πολιτιστική κληρονομιά έχει το Υπουργείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων. Σύμφωνα με το άρθρο 9 του ιταλικού Συντάγματος: "Η Δημοκρατία προωθεί την ανάπτυξη του πολιτισμού και της επιστημονικής και τεχνικής έρευνας. Διασφαλίζει το τοπίο και την ιστορική και καλλιτεχνική κληρονομιά του έθνους". Τέσσερα επίπεδα διακυβέρνησης (κράτος, περιφέρειες, επαρχίες και δήμοι) μοιράζονται αρμοδιότητες στον τομέα του πολιτισμού. Η προστασία ή η κηδεμονία της πολιτιστικής κληρονομιάς συγκαταλέγεται σήμερα στις πολιτιστικές αρμοδιότητες που εξακολουθεί να έχει το κράτος, με λίγες εξαιρέσεις που απαριθμούνται στο άρθρο 1 του Συντάγματος. 5 του Κώδικα Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Τοπίου (D.Lgs. 2212004 n. 42), του εθνικού νόμου για τη διαφύλαξη της ιταλικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι Περιφέρειες, οι Δήμοι, οι Μητροπολιτικές Περιοχές και οι Επαρχίες συνεργάζονται με το Υπουργείο κατά την εκτέλεση των προστατευτικών τους καθηκόντων.

Σύμφωνα με τους "νόμους αποκέντρωσης" που θεσπίστηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1990, οι περιφέρειες έχουν "νομοθετικές αρμοδιότητες που συμπίπτουν" με εκείνες του κράτους όσον αφορά την αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς ("valorizzazione" είναι όρος που αναφέρεται στις δραστηριότητες που αποσκοπούν στην προώθηση της γνώσης της πολιτιστικής κληρονομιάς και στην εξασφάλιση των καλύτερων δυνατών συνθηκών για τη χρήση και τη δημόσια απόλαυση αυτής της κληρονομιάς).

Από τις 20 ιταλικές περιφέρειες, 5 (Valle d'Aosta, Sicilia, Sardegna, Friuli Venezia Giulia και Trentino Alto Adige) έχουν λάβει ευρύτερες αρμοδιότητες στον τομέα του πολιτισμού και, σύμφωνα με τους καταστατικούς νόμους τους, έχουν την αποκλειστική και άμεση νομοθετική και διοικητική ευθύνη για τα περιουσιακά στοιχεία της πολιτιστικής τους κληρονομιάς, συμπεριλαμβανομένων των μουσείων και των χώρων, μέσω των αποκεντρωμένων εποπτικών αρχών τους. Συνεπώς, δεν υπάρχουν περιφερειακές διευθύνσεις για τα πολιτιστικά αγαθά και το τοπίο σε κρατικό επίπεδο στις περιφέρειες αυτές

Οι 107 ιταλικές επαρχίες μέσω των υπηρεσιών πολιτισμού τους (Assessorati Provinciali alla Cultura) είναι υπεύθυνες για τα δικά τους πολιτιστικά ιδρύματα, κυρίως βιβλιοθήκες και μουσεία, και μπορούν να συντονίζουν τις δημοτικές δημόσιες βιβλιοθήκες.

Μέσω των τμημάτων πολιτισμού (Assessorati Comunali alla Cultura) οι ιταλικοί δήμοι είναι υπεύθυνοι για την άμεση διαχείριση των δημοτικών πολιτιστικών ιδρυμάτων, συμπεριλαμβανομένων μουσείων και χώρων, αρχείων, βιβλιοθηκών, θεάτρων και πολιτιστικών κέντρων πολλαπλών χρήσεων. Οι ιταλικοί δήμοι συμμετέχουν επίσης επενδύοντας στην αποκατάσταση και συντήρηση των ιστορικών τους περιουσιακών στοιχείων, υπό την εποπτεία του Υπουργείου.

Το πολύπλοκο και συγκροτημένο υπουργικό σύστημα για τον εντοπισμό και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς περιστρέφεται γύρω από μια Γενική Γραμματεία (με έναν Γενικό Γραμματέα). Στη Ρώμη εδρεύουν 8 Γενικές Διευθύνσεις, και 5 από αυτές επικεντρώνονται κυρίως στην προστασία και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και του τοπίου: ΓΔ Καλών Τεχνών, Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής και Τέχνης, ΓΔ Αρχαιοτήτων (αρχαιολογική κληρονομιά), ΓΔ Βιβλιοθηκών, Πολιτιστικών Ιδρυμάτων και δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, ΓΔ Αρχείων, ΓΔ Αξιοποίησης της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, για θέματα πρόσβασης του κοινού που μπορεί να επηρεάσουν τη διατήρηση), με την τεχνική υποστήριξη 8 Κεντρικών Ιδρυμάτων, τα οποία είναι σχετικά αυτόνομοι επιστημονικοί φορείς υψηλού επιπέδου.

Η υπουργική δομή αποτελείται, επομένως, από 17 Περιφερειακές Διευθύνσεις Πολιτιστικών Αγαθών και Τοπίου (σε 17 από τις 20 Περιφέρειες) και 87 Προϊστάμενες Αρχές, έτσι ώστε οι αρμοδιότητες να διαρθρώνονται σε περιφερειακή κλίμακα.

Σε κεντρικό επίπεδο, η Γενική Γραμματεία του Υπουργείου είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση των σχέσεων με διεθνείς φορείς όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Συμβούλιο της Ευρώπης, συμμετέχοντας σε συντονιστικές επιτροπές, ερευνητικές ομάδες και δραστηριότητες συντονισμού στον τομέα του πολιτισμού. Συντονίζει επίσης τις διεθνείς δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν τη σύμβαση της UNESCO για την προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, την προστασία και προώθηση της πολιτιστικής ποικιλομορφίας, καθώς και την προστασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.

 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

● Κώδικας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Τοπίου (D.Lgs. 2212004 n. 42) - Άρθρο. 5., Art. 135.

● Νόμοι περί αποκέντρωσης " που εγκρίθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1990

● Συνταγματικός νόμος 3/2001

● Νόμος αριθ. 63 της 26ης Μαρτίου 2008 για την Κληρονομιά Τοπίου

● Νόμος αριθ. 1395/23 για το Εθνικό Συμβούλιο Αρχιτεκτόνων, Μελετητών, Διαμορφωτών και Επιμελητών που διορίζεται από το Υπουργείο Δικαιοσύνης

  ΕΠΙΚΥΡΩΜΕΝΕΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ

● Γρανάδα 20/10/2000 05/04/2006

● Βαλέτα 20/10/2000 05/04/2006

● Φλωρεντία 10/20/2000 05/04/2006

● Φάρο 10/20/2000 05/04/2006

● Ευρωπαϊκή Σύμβαση του Τοπίου με το Νόμο 9 gennaio 2006, n. 14.

Οι πληροφορίες σχετικά με τη νομοθεσία βασίζονται στα δεδομένα του Συμβουλίου της Ευρώπης: https://rm.coe.int/herein-european-heritage-network-italy-national-policy-report/16808c7768 ;