Αποκατάσταση του αποστακτηρίου Atlungstad, Ottestad (Νορβηγία)
Αποκατάσταση του αποστακτηρίου Atlungstad, Ottestad (Νορβηγία) από την Atlungstad Distillery SA, τη Νορβηγική Διεύθυνση Πολιτιστικής Κληρονομιάς, τον Δήμο της κομητείας Hedmark και τον Δήμο της κομητείας Innlandet και τη ΜΚΟ Friends of Atlungstad Distillery (Βραβείο Europa Nostra 2022).
Στην απονομή των βραβείων 2022 η κριτική επιτροπή τόνισε τη σημασία της αποκατάστασης των βιομηχανικών κτιρίων επιλέγοντας το συγκεκριμένο έργο. Κατά την αποκατάσταση του αποστακτηρίου Atlungstad επαναχρησιμοποιήθηκαν παλιά μηχανήματα του εργοστασίου, αποκαθιστώντας τη βιομηχανική αίσθηση του κτιρίου, ενώ παράλληλα ενσωματώθηκαν νέοι πολιτιστικοί και κοινωνικοί σκοποί. Αυτό το έργο αποκατάστασης είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο για τη μετάδοση δεξιοτήτων, την αναβίωση παλαιών μεθόδων παραγωγής και άλλων άυλων πτυχών. Το αποστακτήριο Atlungstad, που χτίστηκε στην όχθη της λίμνης Mjøsa το 1855, είναι το παλαιότερο νορβηγικό αποστακτήριο που χρησιμοποιείται ακόμη και είναι ένα από τα ελάχιστα ιστορικά αποστακτήρια που παράγουν αποστάγματα με βάση την πατάτα στην Ευρώπη. Πριν από το κλείσιμό του το 2008, το αποστακτήριο ήταν ένας από τους κορυφαίους παραγωγούς εμπορικών αποσταγμάτων όπως το punch και το aquavit, το εθνικό απόσταγμα της Νορβηγίας. Από το 2011 έως το 2019 μια συμμαχία δημόσιων φορέων, του εμπορικού ιδιωτικού τομέα, εθελοντών και ΜΚΟ έδωσε νέα πνοή στο αποστακτήριο, μετατρέποντάς το σε χώρο πολιτιστικής κληρονομιάς που προσφέρει χώρους συνεδριάσεων, εγκαταστάσεις εστίασης και ένα μικρό μουσείο, και καθιστώντας το ενεργό και οικονομικά βιώσιμο χώρο βιομηχανικής κληρονομιάς. Ο χώρος ανήκε από κοινού σε μετόχους του δημόσιου, του ιδιωτικού και του πολιτιστικού τομέα. Για να διασφαλιστεί ότι το αποστακτήριο θα μπορούσε να συνεχίσει να λειτουργεί, ο εξοπλισμός του αποστακτηρίου της δεκαετίας του 1960 υποβλήθηκε σε ενδελεχή συντήρηση προκειμένου να επανέλθει σε λειτουργία. Τα παλιά κελάρια, όπου το aquavit παλαιωνόταν σε δρύινα βαρέλια, αποκαταστάθηκαν και ανακαινίστηκαν. Χρησιμοποιήθηκαν παραδοσιακές τεχνικές για την ανακατασκευή της παλιάς αποβάθρας του αποστακτηρίου Atlungstad, όπου τα πλοία φόρτωναν και ξεφόρτωναν το φορτίο τους. Τοπικοί ξυλουργοί αποκατάστασης συμμετείχαν στην κατασκευή μιας νέας αποβάθρας, χρησιμοποιώντας ξυλεία που πριονίστηκε παραδοσιακά σε ένα παραδοσιακό πριονιστήριο. Αυτή η αποβάθρα, η οποία ανοικοδομήθηκε στην αρχική της θέση, χρησιμοποιείται συχνά για υπαίθριες δραστηριότητες και είναι το σημείο αποβίβασης του ιστορικού κωπηλατικού ατμόπλοιου Skibladner, το οποίο χρονολογείται από το 1856 και συνεχίζει να παρέχει καθημερινά δρομολόγια στη λίμνη Mjøsa.
Σύντομη ανάλυση της περίπτωσης:
Πρόκειται για ένα παλιό αποστακτήριο το οποίο, έχοντας χάσει τη χρήση του, είχε περιέλθει σε διαδικασία σταδιακής φθοράς. Η ανάκτηση πραγματοποιήθηκε σε διάφορα μέτωπα, από την αποκατάσταση και τη μερική ανακατασκευή του κτιρίου με τη χρήση παραδοσιακών υλικών και τεχνικών, την αποκατάσταση των μηχανημάτων και της δραστηριότητας του αποστακτηρίου, μέχρι τη μουσειοποίηση, την αποκατάσταση των χώρων για την προσβασιμότητα του κοινού, την προσαρμογή τους για επισκέψεις και τη χρήση τους ως χώρου πολιτιστικών εκδηλώσεων. Η παρέμβαση κατάφερε να συνδυάσει την ανάκτηση και την αποκατάσταση των χώρων για νέες χρήσεις με τη διατήρηση των υλικών και άυλων αξιών του συγκροτήματος, διατηρώντας την αυθεντικότητά του και προωθώντας τη βιωσιμότητα σε όλες τις πτυχές του.