Αποκατάσταση ενός παραδοσιακού νερόμυλου στον Άγιο Γερμανό, στην περιοχή των Πρεσπών (Ελλάδα)
Αποκατάσταση ενός παραδοσιακού νερόμυλου στον Άγιο Γερμανό, στην περιοχή των Πρεσπών (Ελλάδα) από το Εθνικό Πάρκο Πρεσπών (Europa Nostra Gran Prix 2016)
Κατά την απονομή αυτού του βραβείου το 2016, η κριτική επιτροπή απέδωσε ιδιαίτερο φόρο τιμής στην αποκατάσταση αυτού του πρώιμου βιομηχανικού μύλου, ο οποίος είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικός για την εκβιομηχάνιση στην Ευρώπη. Η εκπληκτική πολυπλοκότητα του μύλου και του συστήματος υδροδότησης έχει αποκατασταθεί με μεγάλη τεχνογνωσία. Το υψηλό επίπεδο εκπαιδευτικής και κοινωνικής δέσμευσης που μαρτυρείται συνέβαλε επίσης στη βιώσιμη οικονομική και περιβαλλοντική ανάπτυξη εντός του χωριού και της περιοχής. Επιπλέον, το έργο αυτό αποτέλεσε κίνητρο για διακρατική συνεργασία σε μια τοποθεσία που θεωρείται κρίσιμη, συμβάλλοντας στην καλλιέργεια μιας κουλτούρας συμφιλίωσης και ειρηνικής συνύπαρξης μεταξύ των γειτόνων. Αν και στην περιοχή των Πρεσπών υπάρχουν 20 νερόμυλοι, ο μόνος που έχει αποκατασταθεί πλήρως είναι αυτός στο χωριό Άγιος Γερμανός. Το έργο επικεντρώθηκε στη δημιουργία ενός χώρου στο διασυνοριακό πάρκο μεταξύ Ελλάδας, Αλβανίας και Βόρειας Μακεδονίας, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα σημείο μεταξύ των τριών αυτών χωρών όπου θα μπορούσαν να μοιραστούν πολιτιστικές αξίες. Ο μύλος, που βρίσκεται στην ορεινή περιοχή του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών, κατασκευάστηκε αρχικά το 1930. Είναι σε πλήρη λειτουργική κατάσταση και διαθέτει τρεις διαφορετικούς μηχανισμούς: έναν για την άλεση του αλεύρου, έναν άλλο για τον καθαρισμό των υφασμάτων και έναν τρίτο για το φινίρισμα των υφασμάτων. Η διαδικασία αποκατάστασης περιελάμβανε την επισκευή του κτιρίου που βρισκόταν σε κρίσιμη κατάσταση, την ανακατασκευή των κατεστραμμένων μηχανικών συστημάτων, την ανακατασκευή του συστήματος ύδρευσης και την εγκατάσταση νέων κατασκευών στον περιβάλλοντα χώρο για την εύκολη πρόσβαση των επισκεπτών. Ο φιλόδοξος στόχος του έργου ήταν να δημιουργηθεί ένα ´ζωντανό μνημείο´ της βιομηχανικής κληρονομιάς της περιοχής, με παράλληλη επιστροφή στην παραγωγή αλεύρων, ενίσχυση και υποστήριξη των παραδοσιακών επαγγελμάτων του χωριού και της καλλιέργειας βιολογικών δημητριακών στον περιβάλλοντα χώρο. Το έργο αυτό ωφελήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την υποστήριξη και τη δέσμευση των εθελοντών και ολόκληρης της κοινότητας, με το χωριό να καλωσορίζει την πρωτοβουλία από την αρχή και να αφιερώνει χρόνο στην κατασκευή και λειτουργία του νερόμυλου.
Σύντομη ανάλυση της περίπτωσης:
Πρόκειται για ένα μύλο αγροτικού χαρακτήρα που έχει ιδιαίτερη σημασία για την περιοχή στην οποία βρίσκεται λόγω της σχέσης του με την τοπική πολιτιστική και βιομηχανική παράδοση. Το κτίριο έχει αποκατασταθεί, επισκευαστεί και εν μέρει ανακατασκευαστεί με τα ίδια υλικά και τις ίδιες κατασκευαστικές τεχνικές για να εξασφαλιστεί η συμβατότητα και η διάρκεια ζωής των μύλων. Τα μηχανήματα, καθώς και το σύστημα διοχέτευσης του νερού, ως αναπόσπαστα μέρη του συγκροτήματος, έχουν ανακατασκευαστεί ακριβώς όπως ήταν. Το έργο, που πραγματοποιήθηκε με την ευρεία συμμετοχή της τοπικής κοινότητας, επέτρεψε τη χρήση του μύλου ως ενεργού μουσείου, όπου οι επισκέπτες μπορούν να μάθουν άμεσα για τις διαδικασίες παραγωγής.