KONWENCJA W SPRAWIEOCHRONY ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA KULTURALNEGO I NATURALNEGO – 1972 (fragmenty)
7. KONWENCJA W SPRAWIEOCHRONY ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA KULTURALNEGO I NATURALNEGO – 1972 (fragmenty)
Konferencja Generalna Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), która zebrała się w Paryżu w dniach od 17 października do 21 listopada 1972 roku na swej siedemnastej sesji,
Stwierdzając, że dziedzictwu kulturalnemu i naturalnemu coraz bardziej zagraża zniszczenie nie tylko wskutek szkód wywołanych przyczynami tradycyjnymi, lecz także wskutek przeobrażeń społecznych i gospodarczych, które pogarszają sytuację przez zjawiska jeszcze groźniejszych szkód lub zniszczeń,
Zważywszy, że uszkodzenie lub unicestwienie jakiegokolwiek dobra należącego do dziedzictwa kulturalnego lub naturalnego stanowi nieodwracalne zubożenie dziedzictwa wszystkich narodów świata,
Zważywszy, że ochrona tego dziedzictwa na szczeblu krajowym jest często niedostateczna ze względu na skalę środków jakich ona wymaga, i niewystarczalność zasobów gospodarczych, naukowych i technicznych kraju, na którego terytorium znajduje się dobro podlegające ochronie,
Przypominając, że akt konstytucyjna Organizacji przewiduje, iż będzie ona udzielała pomocy w pielęgnowaniu, rozwijaniu i rozpowszechnianiu wiedzy, czuwając nad zachowaniem ochrony światowego dziedzictwa oraz zalecając zainteresowanym narodom zawieranie odpowiednich konwencji międzynarodowych,
Zważywszy, że istniejące międzynarodowe konwencje, zalecenia i rezolucje dotyczące ochrony dóbr kulturalnych i naturalnych potwierdzają znaczenie, jakie ma dla wszystkich narodów świata zachowanie tych unikalnych i niezastąpionych dóbr bez względu na to, którego narodu są one własnością,
Zważywszy, że niektóre z dóbr dziedzictwa kulturalnego i naturalnego mają wyjątkowe znaczenie uzasadniające konieczność ich zachowania, jako elementu światowego dziedzictwa całej ludzkości,
Zważywszy, że wobec rozmiarów i wagi nowych niebezpieczeństw zagrażających tym dobrom cała społeczność międzynarodowa powinna wziąć udział w ochronie dziedzictwa kulturalnego i naturalnego o wyjątkowej powszechnej wartości przez udzielanie zbiorowej pomocy, która nie zastępując zainteresowanego państwa, będzie je skutecznie uzupełniał,
Zważywszy, że niezbędne jest przyjęcie w tym celu nowych postanowień umownych, wprowadzających skuteczny system zbiorowej ochrony dziedzictwa kulturalnego i naturalnego o wyjątkowej powszechnej wartości, zorganizowany w sposób stały i w oparciu o nowoczesne metody naukowe,
Postanowiwszy na swej szesnastej konferencji międzynarodowej, że zagadnienie to powinno stać się przedmiotem konwencji międzynarodowej,
Przyjmuje dnia szesnastego listopada 1972 roku niniejszą Konwencję.
I. DEFINICJA DZIEDZICTWA KULTURALNEGO I NATURALNEGO
Artykuł 1. Definicja dziedzictwa kulturowego
● zabytki: dzieła architektury, dzieła monumentalnej rzeźby, i malarstwa, elementy i budowle o charakterze archeologicznym, napisy, groty i zgrupowania tych elementów, mające wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia historii, sztuki lub nauki,
● zespoły: budowli oddzielnych lub łącznych, które ze względu na swą architekturę, jednolitość lub zespolenie z krajobrazem mają wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia historii, sztuki lub nauki,
● miejsca zabytkowe: dzieła człowieka lub wspólne dzieła człowieka i przyrody, jak również strefy, a także stanowiska archeologiczne, mające wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia historycznego, estetycznego, etnologicznego lub antropologicznego.
Artykuł 2. Definicja dziedzictwa naturalnego
W rozumieniu niniejszej Konwencji za „dziedzictwo naturalne” uważane są:
● pomniki przyrody utworzone przez formacje fizyczne i biologiczne albo zgrupowania takich formacji, przedstawiające wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia estetycznego lub naukowego,
● formacje geologiczne i fizjograficzne oraz strefy o ściśle oznaczonych granicach, stanowiące siedlisko zagrożonych zagładą gatunków zwierząt i roślin, mające wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia nauki lub ich zachowania,
● miejsca lub strefy naturalne o ściśle oznaczonych granicach, mające wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia nauki, zachowania lub naturalnego piękna.
[…]
II. OCHRONA KRAJOWA I OCHRONA MIĘDZYNARODOWA DZIEDZICTWA KULTURALNEGO I NATURALNEGO
Artykuł 4. Obowiązki władzy
● Każde Państwo będące Stroną niniejszej Konwencji uznaje, że na nim spoczywa w pierwszym rzędzie obowiązek zapewnienia identyfikacji, ochrony, konserwacji, rewaloryzacji i przekazania przyszłym pokoleniom dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, o którym mowa w artykułach 1 i 2, znajdującego się na jego terytorium. Będzie się ono starało spełnić ten obowiązek zarówno własnymi siłami, wykorzystując maksymalnie swoje środki, jak również w razie konieczności, przy pomocy i współpracy międzynarodowej, z których może korzystać w szczególności w dziedzinach finansowej, artystycznej, naukowej i technicznej.
[…]
III. MIĘDZYRZĄDOWY KOMITET ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA KULTURALNEGO I NATURALNEGO
Artykuł 8. Komitet Światowego Dziedzictwa
● Tworzy się przy Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury Międzyrządowy Komitet Ochrony Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego o Wyjątkowej Powszechnej Wartości, zwany „Komitetem Dziedzictwa Światowego”. Składa się on z 15 Państw będących Stronami Konwencji, wybieranych przez Państwa będące Stronami Konwencji zebrane na Zgromadzeniu Ogólnym podczas sesji zwyczajnych Konferencji Generalnej Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury. Liczba Państw będących członkami Komitetu zostanie zwiększona do 21, począwszy od sesji zwyczajnej Konferencji Generalnej, która odbędzie się po wejściu w życie niniejszej Konwencji w stosunku do co najmniej 40 Państw. Wybór członków Komitetu powinien zapewnić sprawiedliwą reprezentację różnych regionów i kultur świata. W posiedzeniach Komitetu biorą udział z głosem doradczym jeden z przedstawicieli Międzynarodowego Ośrodka Studiów nad Ochroną i Restauracją Dóbr Kultury (Ośrodek Rzymski), jeden przedstawiciel Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków i Miejsc Zabytkowych (ICOMOS) i jeden przedstawiciel Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i jej Zasobów (UICN), do których na wniosek Państw będących Stronami Konwencji, zebranych na Zgromadzeniu Ogólnym podczas sesji zwyczajnej Konferencji Generalnej Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury, mogą przyłączyć się przedstawiciele innych organizacji międzyrządowych i pozarządowych, mających podobne cele.
[…]
IV. FUNDUSZ ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA KULTURALNEGO I NATURALNEGO
Artykuł 15. Fundusz
● Tworzy się fundusz ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego pod nazwą „Fundusz Dziedzictwa Światowego”. Fundusz jest utworzony z funduszy przekazanych stosownie do postanowień regulaminu finansowego Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury. Środki finansowe Funduszu powstają z: obowiązkowych i dobrowolnych składek Państw będących Stronami niniejszej Konwencji, wpłat, darów i zapisów czynionych przez: inne Państwa, Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury, inne organizacje należące do systemu Narodów Zjednoczonych, w szczególności Program Rozwoju Narodów Zjednoczonych, oraz inne organizacje międzyrządowe, organizacje publiczne lub prywatne albo osoby prywatne; odsetek przypadających od sum Funduszu, dochodów ze zbiórek pieniężnych i wpływów z imprez organizowanych na rzecz Funduszu oraz wszelkich innych przychodów przewidzianych w regulaminie, który uchwali Komitet Dziedzictwa Światowego. Składki na rzecz Funduszu i inne formy pomocy udzielanej Komitetowi mogą być wykorzystane wyłącznie na cele określone przez Komitet. Komitet może przyjmować wpłaty przeznaczone na realizację pewnego tylko programu lub odrębnego projektu pod warunkiem, że uprzednio podjął on decyzję o realizacji tego programu lub projektu. Wpłatom na Fundusz nie mogą towarzyszyć żadne warunki polityczne.
[…]
V. WARUNKI I TRYB UDZIELANIA POMOCY MIĘDZYNARODOWEJ
Artykuł 19. Prośby o pomoc
● Każde Państwo będące Stroną niniejszej Konwencji może zwrócić się z prośbą o udzielenie pomocy międzynarodowej na rzecz dóbr dziedzictwa kulturalnego i naturalnego o wyjątkowej powszechnej wartości, znajdujących się na jego terytorium. Załączy ono do wniosku dane informacyjne i dokumenty przewidziane w artykule 21, którymi rozporządza, potrzebne Komitetowi do powzięcia decyzji.
[…]
Artykuł 22. Formy pomocy
Pomoc udzielana przez Komitet Dziedzictwa Światowego może przybierać następujące formy:
● studia nad zagadnieniami artystycznymi, naukowymi i technicznymi związanymi z ochroną, konserwacją, rewaloryzacją i ożywianiem lub odtwarzaniem dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, określonego w artykule 11 ustępu 2 i 4 niniejszej Konwencji. 51
● skierowanie rzeczoznawców, techników i wykwalifikowanych robotników do czuwania nad należytym wykonaniem zatwierdzonego projektu,
● kształcenie specjalistów, wszystkich szczebli w dziedzinie identyfikacji, ochrony, konserwacji, rewaloryzacji i ożywiania lub odtwarzania dziedzictwa kulturalnego i naturalnego,
● dostarczenie urządzeń, którymi zainteresowane Państwo nie dysponuje lub których nie jest w stanie nabyć,
● udzielanie pożyczek nisko oprocentowanych lub nieoprocentowanych, które mogą być spłacane na warunkach długoterminowych.
● przyznawanie subwencji bezzwrotnych w wyjątkowych i szczególnie uzasadnionych wypadkach.
[…]
Artykuł 25. Podział kosztów
● Finansowanie niezbędnych robót powinno w zasadzie tylko częściowo obciążać społeczność międzynarodową. Udział Państwa, które korzysta z pomocy międzynarodowej, powinien stanowić istotną część środków przeznaczanych na realizację każdego programu lub projektu, chyba że środki tego Państwa na to nie pozwalają.
[…]
VI. PROGRAMY OŚWIATOWE […]
VII. SPRAWOZDANIA
Artykuł 29. Obowiązki sprawozdawcze
● Państwa będące Stronami niniejszej Konwencji informują w okresowych sprawozdaniach, które będą przedstawiane Konferencji Generalnej Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury, w terminach i w formie przez nią określanych, o przepisach ustaw i innych aktów prawnych oraz o innych podjętych przez nie środkach w celu stosowania niniejszej Konwencji, jak również o doświadczeniach uzyskanych w tej dziedzinie.
● Sprawozdania te będą podane do wiadomości Komitetowi Dziedzictwa Światowego.
● Komitet składa sprawozdanie ze swej działalności na każdej sesji zwyczajnej Konferencji Generalnej Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury.
VIII. POSTANOWIENIA KOŃCOWE […]