Konserwacja podziemnych jaskiń i winiarni w El Cotarro, Burgos (Hiszpania)
Konserwacja podziemnych jaskiń i winiarni w El Cotarro, Burgos (Hiszpania) przez gminę Moradillo de Roa (nagroda Europa Nostra 2020)
Nagroda Europa Nostra Award 2020 została przyznana El Cotarro. Wybrano ponad 157 podziemnych winnic i 7 winnic jaskiniowych w małym miasteczku Moradillo de Roa w prowincji Burgos (Kastylia-León). Wiele z tych winnic posiada podziemne piwnice wykute w kamiennym wzgórzu kościoła San Pedro. Najwcześniejsze wzmianki o nich pochodzą z 1550 r. Pomimo tego, że tradycje winiarskie przetrwały na tym terenie, to wiele z jaskiń było słabo konserwowanych, a przedostająca się do nich woda spowodowała poważne problemy. Przeprowadzono badania cech geologicznych tego obszaru i zbadano różne konstrukcje, próbując rozwiązać problem gospodarki wodnej w winnicach. W ten sposób zidentyfikowano bieg wody po zboczu wzgórza. Umożliwiło to rozwiązanie problemu gromadzenia się wody, która wcześniej powodowała wycieki i osuwiska. Lokalni właściciele winnic powołali Komisję ds. Utrzymania i Konserwacji, aby koordynować prace na rzecz rewitalizacji tego obszaru. W celu zachowania pierwotnego charakteru dziedzictwa, zastosowano oryginalne materiały i techniki.
Oprócz wielkiego wysiłku włożonego w renowację jaskiń winnych, ważnym aspektem projektu była aktywizacja społeczności zamieszkującej okoliczne, wiejskie obszary, która nadal cieszy się głębokim związkiem ze swoim dziedzictwem. Prowadzono aktywną, z rozgłosem prezentowaną w mediach społecznościowych i przy użyciu starannie opracowanych materiałów audiowizualnych, kampanię, mającą na celu podnoszenie świadomości dziedzictwa. Powstała również wirtualna wycieczka 3D po jednej z winnic. Odwiedzający mają okazję poznać tradycyjne metody produkcji wina, biorąc udział w wycieczkach z przewodnikiem po winiarniach i podziemnych jaskiniach. Jury uznało ten projekt za wspaniały przykład odpowiedzi na obecny w całej Europie problem degradacji wsi. Ochrona krajobrazu kulturowego, w tym dziedzictwa materialnego i niematerialnego, została osiągnięta dzięki konserwacji podziemnych jaskiń, a wciąż istniejące tradycyjne techniki produkcji wina ożywiły tradycyjne rzemiosło. Lokalna społeczność, posiadająca pełną własność do winiarni, przy pomocy wolontariuszy wdrożyła i sfinansowała prace, dzięki czemu zachowała swoje dziedzictwo, przyciągając zarówno mieszkańców, jak i turystów.
Krótka analiza sprawy:
Jest to duża grupa winnic, silnie związana – zarówno pod względem fizycznym, jak i kulturowym – z wsią. Interwencja została przeprowadzona przez lokalną społeczność, która jest właścicielem piwnic. W ramach odbudowy kompleksu, dokonano prac konserwacyjnych, napraw i konsolidacji struktur. Prace zostały wykonane przy użyciu tradycyjnych materiałów i technik, dzięki lokalnej społeczności i wolontariuszom, biorącym udział w tym procesie. Uszanowano autentyczność krajobrazu kulturowego zarówno w jego wartościach materialnych, jak i niematerialnych i starano się zapewnić trwałość kompleksu dzięki ochronie jaskiń przed wnikaniem wody do ich wnętrz i postępującą degradacją. Działalność, w którą szeroko zaangażowana jest lokalna społeczność, jest przykładem zrównoważonego rozwoju we wszystkich aspektach środowiskowych, społeczno-kulturowych i społeczno-ekonomicznych.