Rewitalizacja kompleksu wydobywczego Sztolni Królowej Luizy (Polska)
Rewitalizacja kompleksu wydobywczego Sztolni Królowej Luizy (Polska) przez Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, Gminę Zabrze, Województwo Śląskie, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska oraz dofinansowanie z Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu (Nagroda Europa Nostra 2019)
Jak słusznie zauważyło jury podczas konkursu Europa Nostra Awards 2019, miejsca wydobycia węgla, takie jak kompleks wydobywczy Sztolni Królowej Elizy, podupadają. Powszechnie uważa się, że zachowanie dziedzictwa zabytkowych kopalń węgla kamiennego, o ogromnym znaczeniu historycznym dla Polski i Europy, jest niezwykle ważne dla przyszłych pokoleń. W rezultacie częścią doświadczenia muzealnego jest prezentacja i interpretacja wielkoskalowych maszyn górniczych. Aby zapewnić możliwość zwiedzania tego miejsca, poproszono górników o dostarczenie wiedzy fachowej, która mogłaby zostać wykorzystana w niezbędnych pracach konserwatorskich. Kopalnia Królowej Luizy, pierwsza pruska państwowa kopalnia węgla kamiennego na Górnym Śląsku, została otwarta w 1791 roku. Działalność kopalni przyczyniła się do przekształcenia Zabrza z małej osady w duże miasto. Rozległa infrastruktura pogórnicza, mająca ogromne znaczenie w historii rozwoju przemysłu na Śląsku i w Europie, została odrestaurowana i przystosowana do nowych funkcji. Projekt, który realizowano przez prawie 15 lat, obejmował rewitalizację zarówno infrastruktury naziemnej – liczącej około 30 XIX-wiecznych budynków – jak i konserwację ponad 5 kilometrów połączonych podziemnych korytarzy. Po procesie renowacji kopalnie nie wytwarzają już szkodliwych emisji generowanych przez historyczne praktyki górnicze, a infrastruktura jest bezpieczna dla turystów i do prowadzenia działań kulturalnych. Ponadto, istniejące i nowe budynki zostały zaadaptowane na trzy centra dla zwiedzających, w których znajdują się eksponaty interpretacyjne i artefakty ilustrujące historię tego miejsca.
Krótka analiza sprawy:
Interwencja przeprowadzona w tym dużym kompleksie skupiła się na zapewnieniu dostępności dla zwiedzających. Renowacja i rehabilitacja budynków oraz konsolidacja i adaptacja tuneli zostały przeprowadzone przy użyciu tradycyjnych technik, które są kompatybilne z istniejącymi, w celu zagwarantowania bezpieczeństwa w kompleksie, dostępności dla odwiedzających, poprawy jakości samego kompleksu, jak i prowadzonej tam działalności wydobywczej, przy jednoczesnym zachowaniu autentyczności obiektu. W tym celu niektóre przestrzenie przystosowano do działalności muzealniczej, skupionej tak na wartościach materialnych, jak i niematerialnych obiektu.