A
Adaptacja
Przystosowanie danego miejsca do istniejącego lub proponowanego sposobu użytkowania. Obejmuje szeroki zakres strategii, środków i działań; strukturalnych, instytucjonalnych oraz społecznych. Prace techniczne wykonane w ramach przebudowy, rozbudowy lub nadbudowy mają służyć usprawnieniu funkcji użytkowych (technicznych i społecznych) budynku, a także przedłużeniu jego żywotności.
Analiza
Rozdzielenie dowolnego, materialnego lub abstrakcyjnego, bytu na jego elementy składowe (jej przeciwieństwem jest synteza). Jest metodą badania natury zjawisk lub określania ich istotnych cech (technicznych, społecznych, znaczeniowych) oraz zachodzących między nimi relacji. To proces dzielenia złożonego tematu na mniejsze części, w celu jego lepszego zrozumienia.
Anastyloza
Anastyloza (ze starogreckiego: αναστήλωσις, -εως; ανα, ana = „ponownie” i στηλόω = „wznosić [stelę lub budynek]”) to archeologiczny termin określający technikę rekonstrukcji zrujnowanych obiektów budowalnych, wykorzystującą – w możliwie jak największym stopniu – oryginalne elementy architektoniczne. Metoda dopuszcza zastosowanie nowoczesnego materiału, pod warunkiem, że jest on użyty dyskretnie a jednocześnie w sposób umożliwiający wyraźne rozpoznanie go jako materiału zastępczego.
Antropometria
Jest badaniem nad proporcjami i możliwościami ruchowymi ludzkiego ciała. Wywodzi się z greckich słów anthropos (człowiek) i metron (miara). Zasadniczo każde narzędzie stosowane w badaniach antropometrycznych służy jako narzędzie zrozumienia zmienności fizycznej człowieka oraz powiązania cech fizycznych z rasowymi i psychologicznymi. Ponadto antropometria obejmuje również systematyczny pomiar właściwości fizycznych ludzkiego ciała. Zgodnie z zasadami antropometrii, projekt budynku musi być dostosowany do wymiarów ciała i sposobu przemieszczania się człowieka, nie odwrotnie. Powstawanie budynków zgodnych z ludzkimi potrzebami, spowoduje powstanie zasad ergonomii, przydatnych dla wykonywania codziennych czynności.
Architektura
Sztuka projektowania, wznoszenia i kształtowania budynków. W dosłownym tłumaczeniu z greckiego, architektura oznacza „naczelnego budowniczego”. Architektura ewoluowała wraz z innowacjami w projektowaniu technologii budowalnych, a także w odpowiedzi na zmieniające się w historii ludzkości potrzeby i zmiany w sposobach postrzegania świata. Architektura stanowi odpowiedź na funkcjonalne potrzeby społeczeństwa, jest również efektem ekspresji twórczej, oferuje możliwość kształtowania środowiska, wprowadzając pozytywne lub negatywne zmiany. W ramach praktyki architektonicznej powstaje zabudowane środowisko, w którym budynki funkcjonują jako miejsca pracy, domy i przestrzenie publiczne.
Architektura baroku (1600 – 1755)
Architektoniczny styl, cechujący się dramatycznym oświetleniem i kolorem, z iluzorycznymi efektami, takimi jak trompe l'oeil oraz z projektami eksperymentującymi z formą – czasami pozostawiającymi budynki jako niekompletne. Typowe dla barokowych budowli są centralne wieże, kopuły, portyki czy oryginalne, bogato dekorowane fasady. Ponieważ architektura barokowa zbiegła się w czasie z europejskim kolonializmem, jest to styl, który można zobaczyć niemal na całym świecie.
Architektura bizantyjska (330 n.e. – 1453)
Stanowiła kontynuację architektury rzymskiej, z wpływami Bliskiego Wschodu. Budynki stały się bardziej złożone geometrycznie, swobodniej używano porządków klasycznych, w architekturze sakralnej przyjęto plan krzyża greckiego. Wznoszono złożone konstrukcje kopułowe wsparte na masywnych filarach.
Architektura gotycka (1180 – 1540)
Styl gotycki pojawił się w Europie w XI i XII wieku jako bezpośrednia kontynuacja stylu romańskiego. Charakteryzował się pionowymi elementami – z coraz wyższymi budynkami, z prawie niemożliwie cienkimi kamiennymi konstrukcjami, ostrołukami i żebrowymi kamiennymi sklepieniami, przeplatanymi połaciami szkła, wspartymi zewnętrznymi przyporami. Styl gotycki cechują również strzeliste łuki i budowle o charakterze fasadowym.
Architektura klasyczna (300 p.n.e. – 100 n.e.)
To wspólne określenie architektury starożytnej Grecji i Rzymu. Zwykle oznacza architekturę, która (mniej lub bardziej świadomie) wywodzi się z zasad greckiej i rzymskiej architektury klasycznej starożytności, a czasem nawet bardziej konkretnie, z dzieł rzymskiego architekta Witruwiusza. Chociaż klasyczne style architektoniczne różnią się od siebie, to można powiedzieć, że wszystkie one czerpią ze wspólnego „słownika” elementów dekoracyjnych i konstrukcyjnych. Termin ten może również odnosić się do dowolnej architektury, która wykorzystuje klasyczną filozofię estetyczną. Jest używany inaczej niż pojęcia architektury tradycyjnej czy wernakularnej, ale może dzielić z nim podstawowe aksjomaty.
Architektura mauretańska (711 – 1492)
Jest specyficznym przejawem architektury islamskiej, występującym w Afryce Północnej oraz na tych terenach Hiszpanii i Portugalii, na których w latach 711 – 1492 dominowali Andaluzyjczycy (Maurowie). Charakterystyczne elementy architektury mauretańskiej obejmują mukarnasy, łuki podkowiaste, klińce, kopuły, łuki z blankami, łuki lancetowe, łuki stępkowe, dziedzińce i dekoracyjne kafelki znane jako zellij w języku arabskim lub azulejo w hiszpańskim i portugalskim.
Architektura Mezopotamii (4500 – 2000 p.n.e.)
Obejmuje szereg odrębnych kultur regionu dorzeczy Tygrysu i Eufratu. Do jej osiągnięć należy rozwój złożonych systemów urbanistycznych i stylów budowlanych, takich jak: domy z izbami skupionymi wokół dziedzińca, zigguraty oraz piramidy schodkowe budowane jako część kompleksów świątynnych.
Architektura neoklasyczna (1750 – 1920)
Wywodząca się z architektury palladiańskiej, odnosi się do klasycznej architektury greckiej i rzymskiej. Cechuje ją planarność, podkreślająca ścianę i separacja elementów architektonicznych. Godne uwagi przykłady architektury neoklasycznej obejmują Biały Dom w Waszyngtonie i Bank of England w Londynie.
Architektura romańska (1050 – 1170)
Architektura romańska to styl architektoniczny średniowiecznej Europy, charakteryzujący się półkolistymi łukami. W XII wieku rozwinął się z niej styl gotycki, cechujący się ostrymi łukami. Przykłady architektury romańskiej można znaleźć na całym kontynencie, co czyni go pierwszym paneuropejskim stylem architektonicznym od czasów cesarskiej architektury rzymskiej.
Architektura rzymska (300 p.n.e. – 700 n.e.)
Architektura starożytnego Rzymu zaadaptowała część języka klasycznej architektury greckiej i w podobny sposób kładła nacisk na budynki obywatelskie. Różniła się jednak od budynków greckich, stając się nowym stylem architektonicznym. Architektura rzymska słynęła z szerokiej gamy kultowych typów budynków: świątyń, łaźni, willi, amfiteatrów, pałaców i aren. Architektura rzymska rozwinęła ważne elementy konstrukcyjne, takie jak łuki, sklepione sufity i kopuły, które były zazwyczaj dobrze zaprojektowane, stabilne, tworzone przy użyciu betonu. Doprowadziło to do powstania bezprecedensowych projektów inżynieryjnych, takich jak mosty, akwedukty i drogi.
Architektura starożytnego Egiptu (3750 p.n.e. – 400 n.e.)
Starożytni Egipcjanie stworzyli istotne zabytki architektury, z których najbardziej znane to Wielka Piramida i Wielki Sfinks w Gizie. Ze względu na położenie Egiptu, budynki i pomniki budowano głównie z utwardzonego błota, cegieł i wapienia, co wynikało z niedostępności drewna. Wiele budynków zostało ustawionych zgodnie z wymogami astronomii i były wznoszone przez niewolników.
Architektura starożytnej Grecji (900 p.n.e. – 300 n.e.)
Architektura starożytnej Grecji jest najlepiej znana ze świątyń oraz z budynków użyteczności publicznej, powstających zgodnie z ideałami obywatelskimi i religijnymi; od amfiteatrów i placów publicznych, po pomniki. Projekty architektoniczne przyjęły wysoce sformalizowane, dekoracyjne i strukturalne formy, z wyraźną ewolucją stylu w ramach trzech określonych porządków: doryckiego, jońskiego i korynckiego.
Architektura neolitu (10 000 – 2 000 p.n.e.)
Sztuka neolitu właściwie nie powinna być nazywana architekturą, chociaż przejawia pewne aspekty architektoniczne. Obejmowała ona nie tylko mieszkania-schronienia, ale także grobowce, budowle sakralne, budowle symboliczne i pomniki, takie jak megality, znalezione w Europie i na obszarach basenu Morza Śródziemnego. Niektóre z tych struktur były bardzo rozbudowane. Materiały budowlane obejmowały: cegłę mułową, skórę, tekstylia, plecionkę, kamień i drewno.
Architektura normańska (1075 – 1250)
Termin ten oznacza skategoryzowany styl architektury romańskiej opracowany przez Normanów. W szczególności jest używany tradycyjnie w odniesieniu do angielskiej architektury romańskiej. Normanowie wprowadzili dużą liczbę zamków i fortyfikacji, w tym twierdz normańskich, a jednocześnie klasztorów, opactw, kościołów i katedr. Styl ten charakteryzuje się zastosowaniem zwykłych, romańskich zaokrąglonych łuków i szczególnie masywnych – w porównaniu z innymi regionalnymi odmianami stylu – proporcji.
Architektura prehistoryczna (do 3500 r. p.n.e.)
Projekty budowli okresu prehistorycznego. Były to raczej proste budynki. Pierwsi ludzie budowali chaty, aby chronić się na przykład przed deszczem i dzikimi zwierzętami. Wykorzystanie dostępnych materiałów, określonej przestrzeni i umiejętności, dało początek wyjątkowo niejednolitemu stylowi architektonicznemu, który łączył często drewno wycinane z lokalnych lasów i kamień ciosany z lokalnych skał. Obejmuje starszą, środkową i nową epokę kamienia (paleolit, mezolit i neolit), a także część epoki brązu i żelaza.
Architektura socjalistyczna (1945 – 1980)
Socjalistyczna przemiana sposobu życia wymagała jakościowej zmiany koncepcji osadnictwa w związku z organiczną interakcją pomiędzy trzema elementami charakterystycznymi dla miast: przemysłu, mieszkalnictwa i instytucji społecznych. Funkcjonalne aspekty architektury uległy zatem zmianie. Architektura socjalistyczna jest szczególnym stylem architektonicznym, dobrze znanym w byłych krajach socjalistycznych, gdzie powstawała masowa zabudowa kolektywna, która miała rozwiązać problem mieszkaniowy (wynikający także ze zburzenia budynków w czasie II wojny światowej), a także, aby pokazać reszcie świata możliwość współpracy państw socjalistycznych.
Architektura wernakularna
Termin ten można zdefiniować jako rodzaj budownictwa lokalnego lub regionalnego, wykorzystującego tradycyjne materiały i zasoby z obszaru, na którym się znajduje, stworzonego przez nieprzeszkolonych ekspertów, bez nadzoru wyszkolonych profesjonalistów. W związku z tym architektura ta jest ściśle związana z kontekstem geograficzno-kulturowym i ma silny wpływ na kształtowanie otoczenia, w którym powstała. Z tego powodu obiekty wernakularne są unikalne dla różnych miejsc na świecie, stając się wręcz środkiem do potwierdzenia ich tożsamości.
Architektura wiktoriańska (1845 – 1900)
Mieszanka architektonicznych stylów odrodzenia. Człon „Wiktoriańska” odnosi się do panowania królowej Wiktorii (1837–1901) w Anglii; epoka wiktoriańska, w budownictwie – styl wiktoriański. Wiele elementów określanych jako architektura „wiktoriańska”, stało się popularnymi dopiero w późniejszym okresie panowania Wiktorii. Architektura wiktoriańska obejmowała interpretacje i eklektyczne odrodzenie stylów historycznych.
Architektura ziemna
Architektura wernakularna (ogólnie), w tym architektura ziemna na całym świecie przyjmuje bogate, różnorodne formy. Stanowi przejaw kultury materialnej i tożsamości ludów, które ją zbudowały. Ponadto jest ona powszechnie uznawana za prastary przykład zrównoważonego rozwoju we wszystkich jej wariantach i według wszelkich interpretacji, stąd też to na niej powinna wzorować się zrównoważona architektura przyszłości.
Art Deco (około 1925)
Styl, który pojawił się we Francji w latach dwudziestych XX wieku i szybko stał się popularny na całym świecie. Był to efektowny, eklektyczny ruch, korzystający z dorobku modernizmu i tradycjonalizmu. Charakteryzował się wykorzystaniem nowych materiałów, odważną geometryczną formą i nowoczesną estetyką „ery maszyn”, przy jednoczesnym zastosowaniu rozległej ornamentyki.
Autentyczność
Mianem autentycznych określa się elementy tego samego pochodzenia, o wspólnej tożsamości. Aby dobro kulturowe mogło wykazać swoją wyjątkową uniwersalność wartość, musi ono spełniać podstawowy warunek autentyczności. Wskaźnikiem autentyczności jest odzwierciedlenie prawdziwości i wiarygodność, osiągane poprzez różnorodne atrybuty: formę, zastosowane materiały, kontekstualność, sposób użytkowania, zarządzania, itp.